بازی کامپیوتری چه تاثیری بر روان کودکان دارد؟

امروزه بازی‌های کامپیوتری جای خود را در میان کودکان باز کرده و به یکی از سرگرمی‌های اصلی آن‌ها تبدیل شده است. تأثیر بازی‌های کامپیوتری بر سلامت روان کودکان همواره گفت‌وگوهای زیادی را به وجود آورده و به یکی از موضوعاتی تبدیل شده است که هم خانواده‌ها و هم کارشناسان حوزه‌های گوناگون را نگران کرده است. به همین دلیل مطالعات بسیار زیادی بر روی این بازی‌ها انجام شده است. شرکت اینترنت یاقوت به عنوان معتبرترین شرکت ارائه دهنده پهنای باند اختصاصی در این مقاله تلاش کرده که تأثیر بازی‌های کامپیوتری را بر سلامت روان کودکان مورد بررسی قرار دهد. به این منظور در آغاز به دلایل و علل گرایش کودکان به این بازی‌ها پرداخته و در ادامه به انواع تأثیراتی که این بازی‌ها بر سلامت روان کودکان می‌گذارند.

دلایل گرایش کودکان به بازی‌های کامپیوتری

یکی از قدم‌های موثر برای شناخت کودکان، آشنایی با علاقه مندی‌های کودکان است. اگر فرزند شما به بازی‌های کامپیوتری علاقه دارد، بهتر است دلایل این علاقه مندی را جویا شوید و از طریق این گفت‌وگوها کودک خود را بیشتر و بهتر بشناسید و بتوانید با کمک کودکتان، برنامه‌ریزی درستی برای انجام بازی‌ها داشته باشید. این کار تأثیرات مطلوبی بر سلامت روان کودکان می‌گذارد. از مهم ترین دلایل گرایش کودکان به بازی‌های کامپیوتری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. سرگرم کننده بودن این بازی‌ها
2. داشتن حس خوب برتری و تقویت این احساس
3. این بازی‌ها راهکار خوبی برای از بین رفتن بی حوصلگی‌ها می‌باشد.
4. با انجام این بازی‌ها، می‌توان بعضی از ناراحتی‌ها را فراموش کرد یا کمتر به ناراحتی‌ها فکر کرد.

تأثیر بازی‌های کامپیوتری بر سلامت روان کودکان

شاید زمانی که عبارت «تأثیر بازی‌های کامپیوتری بر سلامت روان کودکان» را می‌شنویم، این طور به نظر برسد که این بازی‌ها فقط تأثیر منفی بر روان کودکان می‌گذارند و هیچ گونه تأثیر مثبتی ندارند. اما نمی‌توان این بازی‌ها را سیاه یا سفید مطلق دانست. به همین منظور ما برای بررسی درست و همه جانبه هم به تأثیرات مثبت این بازی‌ها اشاره می‌کنیم و هم به تأثیرات منفی این بازی‌ها خواهیم پرداخت.

تأثیرات مثبت بازی‌های کامپیوتری بر سلامت روان کودکان

نکته‌ی جالب توجهی که بهتر است در آغاز این بخش به آن اشاره کنیم این است که نقاط قوت و نکات مثبت بازی‌های کامپیوتری، آن قدر هم که برخی فکر می‌کنند، کم نیست. در این بازی‌ها تأثیرات مثبت به اندازه‌ای وجود دارد که برخی از کارشناسان این حوزه معتقدند که در آینده، سخت گیری‌ها و نگرانی‌های والدین نسبت به این بازی‌ها بسیار کمتر خواهد شد. در ادامه به برخی از این تأثیرات مثبت در حوزه سلامت روان خواهیم پرداخت.

تأثیر برخی از بازی‌ها بر بهبودی سلامت روان

تیمی از کارشناسان موسسه‌ی اینترنتی آکسفورد با بررسی تعدادی از بازی‌ها و دسترسی پیدا کردن به تعدادی از داده‌های بازی‌ها به این نتیجه رسیدند که برخی از کودکانی که از نظر روانی آسیب دیده‌اند، می‌توانند با انجام برخی از بازی‌های کامپیوتری، به سلامت و بهبودی برسند. به عنوان مثال این بازی‌ها به کودکانی که دچار مشکل نارسایی در تشخیص واژه‌ها می‌باشند، کمک می‌کند.

تأثیر بازی‌های کامپیوتری بر حال خوب کودکان

به طور کلی بازی فعالیتی مفید می باشد و می‌تواند ذهن افراد را درگیر چالش‌هایی بکند. همین چالش‌های فکری، یک نوع ورزش ذهنی محسوب می‌شود. ورزش‌های ذهنی باعث می‌شود تا کودکان از کسالت، خستگی و ملال دور شوند. از این رو برخی از بازی‌های کامپیوتری تأثیر مثبتی بر سلامت روان کودکان و حال خوب آن‌ها دارند.

ارتباط نزدیک بازی‌های کامپیوتری با سلامت روان کودکان

در بسیاری از این بازی‌ها، کودکان نقش اصلی را ایفا می‌کنند. بدین معنا که آن‌ها مسیر بازی، رفتارهای حین بازی، اهداف و … را مدیریت می‌کنند. همچنین به تناسب بازی، در طول بازی تصمیمات گوناگونی نیز می‌گیرند. این نقش و حضور پر رنگ کودکان یک نوع تمرین مسئولیت پذیری و تصمیم گیری محسوب می‌شود. اینکه در شرایط غیر قابل پیش بینی و سخت چه تصمیماتی می‌توان گرفت. از این رو این بازی‌ها با تقویت مهارت تصمیم‌گیری، تأثیری مثبت بر سلامت روان کودکان می‌گذارند.

توانایی حل مسئله

کودکان در طول انجام بازی های کامپیوتری با گره‌های متعددی اعم از سخت یا آسان رو به رو می‌شوند. از آنجا که بازی فعالیتی لذت بخش و مورد علاقه‌ی کودکان می‌باشد، آنها با علاقه و اشتیاق تلاش می‌کنند تا گره‌های بازی را بگشایند و از مراحل مختلف عبور کنند. این کار تأثیر مثبت و بسیار مطلوبی بر سلامت روان آنها می‌گذارد و سبب می‌شود که توانایی حل مسئله در کودکان تقویت شود.

تأثیرات منفی بازی‌های کامپیوتری بر سلامت روان کودکان

بسیاری از پدیده‌ها در کنار نقاط قوت و نکات مثبتی که دارند، ممکن است تأثیرات منفی هم داشته باشند. در این میان خوب است به یک نکته اشاره کنیم و آن هم برقراری تعادل است. برقراری تعادل برای بسیاری از چیزها صدق می‌کند. اگر در کارها افراط یا تفریط داشته باشیم، ممکن است تأثیرات منفی ظهور کنند و خودشان را به ما نشان بدهند. بازی‌های کامپیوتری هم از این قاعده مستثنی نیستند. در بسیار از مواقع که خانواده‌ها و کارشناسان، بر تأثیرات منفی این بازی‌ها اشاره می‌کنند، پای زیاده روی و افراط در میان است. در ادامه به برخی از تأثیرات منفی این بازی‌ها بر سلامت روان کودکان خواهیم پرداخت.

گوشه‌گیری و تنها شدن کودکان

همان طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، اثرات منفی بازی‌های کامپیوتری بر سلامت روان آن زمان خود را نشان می‌دهد که زیاده‌روی و افراط صورت بگیرد. یکی از تأثیرات منفی این بازی‌ها در صورت زیاده روی، منزوی شدن کودکان می‌باشد. بسیاری از کودکان به تنهایی و در تنهایی بازی می‌کنند. اغلب این بازی‌ها نیز به قدری جذاب و پر کشش می‌باشند که کودکان در هنگام بازی کردن درگیر هیجان‌های ناشی از بازی می‌شوند و برای مدت زمان طولانی در بازی غرق می‌شوند و به اطراف توجه نمی‌کنند. در صورت مداومت این رفتار، ممکن است کودکان به مرور از دورهمی‌ها و دوستان دور شوند و کم کم به کودکی گوشه گیر تبدیل شوند.

ترویج خشونت و بازتاب خشم در رفتار کودکان

بارها و بارها شنیده ایم که کودکان همچون لوحی سفید هستند و به سبب تجربیات کم خیلی سریع الگوبرداری می‌کنند. آنها به رفتار و کردار اطرافیان خود توجه می‌کنند و تلاش می‌کنند که کارهای آنها را تکرار کنند. در بسیاری از بازی‌های کامپیوتری صحنه‌های خشونت باری وجود دارد. صحنه‌هایی با برخوردهای شدید فیزیکی و درگیری‌هایی که گاه به کشتن و مرگ نیز می‌انجامد. حتی در بسیاری از مواقع اگر کودکان خشن تر بازی کنند، برنده‌ی بازی می‌شوند. این موارد بر کودک تأثیر می‌گذارد و به سلامت روان او آسیب می‌رساند.

کم کاری مغز و تأثیر نامطلوب آن بر سلامت روان

پژوهش‌های متعددی روی مغز کودکانی که بازی‌های کامپیوتری را انجام می‌دهند، صورت گرفته است. نتایج این پژوهش‌ها نشان داده است که این کودکان از بخش‌های محدودی از مغز خود استفاده می‌کنند و بخش‌های دیگر مغز کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و از رشد و پرورش دور می‌ماند. به عنوان مثال بخش‌هایی در مغز وجود دارد که با فعالیت‌ها و کارهایی مانند مطالعه، ارتباطات اجتماعی، بازی‌های فیزیکی و ورزشی و … فعال می‌شود و رشد می‌کند. در نتیجه مغز آن دسته از کودکانی که به شکلی افراط گونه از بازی‌های کامپیوتری استفاده می‌کنند، در قسمت‌های محدودی رشد می‌کند و سایر قسمت‌های مغز بلااستفاده می‌ماند. این امر بر سلامت روان کودکان، تأثیرات منفی و نامطلوبی می‌گذارد.  

افزایش استرس

بالا رفتن میزان استرس نیز از دیگر تأثیرات منفی بازی‌های کامپیوتری می‌باشد. آن دسته از کودکانی که به صورت مداوم، از بازی‌های جنگی استفاده می‌کنند، به صورت مجازی در فضاهایی خشن و پر خطر قرار می‌گیرند. فضاهایی که باید با سرعت بالا اعمال خشونت آمیز از خود نشان دهند و در صورتی که سرعتشان کند باشد و اعمالشان به حد کافی خشونت بار نباشد، بازنده می‌شوند. همین سرعت زیاد خشونت و میل به برنده شدن، استرس کودکان را افزایش می‌دهد و تأثیرات منفی بر سلامت روان آن‌ها می‌گذارد.

اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری

همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم و بارها به آن تأکید نمودیم، حفظ و برقراری تعادل در انجام بازی‌های کامپیوتری بسیار مهم است. یکی از اثرات زیان بار این بازی‌ها بر سلامت روان، اعتیاد به بازی می‌باشد. کودکان چنان غرق در فضای بازی می‌شوند که دیگر تحمل فضای واقعی را ندارند و دوست دارند خیلی زود به فضا و محیط بازی برگردند و اگر زمینه‌ی بازی برایشان فراهم نشود، رفتارهای خشونت بار از خود نشان می‌دهند. این نشانه‌ها بیان‌گر نوعی اعتیاد به بازی می‌باشد و بهتر است در اسرع وقت با برنامه ریزی‌هایی که بر حفظ تعادل متمرکز است به سلامت روان کودک کمک نمود.

بیشتربخوانید:

کنترل کودکان در اینترنت

بررسی تاثیر آموزش آنلاین بر استرس مادران